współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.
O programie
Profilaktyka, diagnostyka i leczenie boreliozy
Borelioza (krętkowica kleszczowa, choroba z Lyme) to wieloukładowa choroba zakaźna, będąca skutkiem zarażenia krętkami Borrelia. Dlaczego uważamy ten temat za tak ważny? Przede wszystkim dlatego, że dotyczy on każdego z nas.
Projekt o nr POWR.05.01.00-00-0002/20 pt.: „Profilaktyka chorób odkleszczowych w województwie łódzkim i województwie mazowieckim” jest realizowany przez:
Lidera : Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej Uniwersytecki Szpital Kliniczny im. Wojskowej Akademii Medycznej Uniwersytetu Medycznego w Łodzi – Centralny Szpital Weteranów
i Partnera Wiodącego: Porozumienie Łódzkie – Łódzki Związek Pracodawców Ochrony Zdrowia
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego i jest realizowany w ramach osi priorytetowej: V. Wsparcie dla obszaru zdrowia, działania 5.1 Programy profilaktyczne
Projekt jest adresowany do lekarzy.
Instytucja ZarządzającaMinisterstwo Zdrowia
Kwota dofinansowania1 487 316,00 zł
Okres realizacji projektuod: 2020-08-01 do: 2023-03-31
Cele programu
Głównym celem programu jest zwiększenie świadomości dotyczącej poważnych powikłań, które niosą ze sobą kleszcze. Chcemy zwrócić Państwa uwagę na problem, który może spotkać każdego z nas. Mając na uwadze poważne skutki ukąszeń kleszczy, chcemy zapobiegać gwałtownemu wzrostowi przypadków zakażeń boreliozą.
Wdrożenie programu profilaktycznego dla pacjentów z chorobami odkleszczowymi, który przyczyni się do zmniejszenia zapadalności i poprawy wykrywania boreliozy z Lyme przez działania edukacyjno – informacyjne oraz świadczenia medyczne wśród 2 000 osób zakwalifikowanych do programu z populacji, w wieku aktywności zawodowej, ze szczególnym uwzględnieniem osób z grup ryzyka ze względu na wykonywany zawód, uprawiane hobby i inne czynności wykonywane w terenie, w czasie wolnym od pracy.
Program zakłada wielopoziomowe działania na rzecz przyspieszenia diagnostyki, włączenia leczenia i udzielenia wsparcia pacjentom. W ramach szkoleń e-learningowych z zakresu profilaktyki, diagnostyki i leczenia chorób odkleszczowych pracownicy POZ uzyskają aktualne dane dotyczące patogenezy, obrazu klinicznego, metod diagnostyki obrazowej i laboratoryjnej, czynników prognostycznych dotyczących chorób odkleszczowych. Program realizowany jest do końca I kw 2023 r.
Cele szczegółowe to
- 1Poprawa u co najmniej 80% populacji docelowej poziomu wiedzy i świadomości z zakresu epidemiologii i profilaktyki boreliozy z Lyme poprzez ukierunkowaną edukację wśród uczestników programu do 31.03.2023 r.
- 2Poprawa dostępności diagnostyki w kierunku boreliozy poprzez udostępnienie testów diagnostycznych na poziomie POZ u osób z nietypową postacią rumienia wędrującego do końca I kw. 2023 roku.
- 3Zwiększenie liczby wykrytych przypadków boreliozy wczesnej wśród uczestników programu do 80% w roku I kw. 2023r.
- 4Zmniejszenie liczby rozpoznań późnych stadiów boreliozy z Lyme takich jak, neuroborelioza, borelioza stawowa, Lyme carditis, poprzez wczesne wykrywanie choroby do 20% wśród 17 000 uczestników programu w roku 2023.
Projekt jest adresowany
do dwóch grup
personelu medycznego podstawowej opieki zdrowotnej, a w szczególności lekarzy i pielęgniarek placówek POZ – wykonawcy programu
pacjentów z podejrzeniem chorób odkleszczowych- mieszkańcy województw: łódzkiego i mazowieckiego, którzy są w wieku aktywności zawodowej powyżej 15 roku życia, w szczególności zamieszkujące regiony częstego występowania kleszczy i wykonujące zawody, które sprzyjają podwyższonemu ryzyku kontaktu z tymi pasożytami z województwa łódzkiego i województwa mazowieckiego
Problem zakażeń
Objawy zakażeń nie są widoczne od razu. Co więcej, badania oraz testy we wczesnym stadium zachorowania na boreliozę nie są jednoznaczne. Oznaki choroby są zróżnicowane, często mylone z grypą. Dlatego trudno jest od razu postawić diagnozę.
Prewencja i diagnostyka
W okresie aktywności kleszczy, po powrocie z zalesionych lokalizacji (las, łąki, ogród, park) należy:
- zdjąć ubiór, przejrzeć i dokładnie je wytrzepać
- dokładnie obejrzeć ciało zwracając szczególną uwagę na (są to typowe miejsca ukąszeń kleszczy)
- umyć się
Jeżeli istnieje ryzyko, że doszło do zakażenia to należy wykonać test ELISA. Jeśli wynik okaże się dodatni lub wątpliwy to trzeba wykonać test Western. Oba testy są koniecznością, ponieważ się uzupełniają.
Realizatorzy programu
Projekt pt: "Profilaktyka chorób odkleszczowych w województwie łódzkim i województwie mazowieckim” jest realizowany przez: Lidera - Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej Uniwersytecki Szpital Kliniczny im. Wojskowej Akademii Medycznej Uniwersytetu Medycznego w Łodzi – Centralny Szpital Weteranów i Partnera Wiodącego - Porozumienie Łódzkie – Łódzki Związek Pracodawców Ochrony Zdrowia Porozumienie Łódzkie.
Zakażenia
Borelioza to to wieloukładowa choroba zakaźna, będąca skutkiem zarażenia krętkami Borrelia. Krętki Borrelia przedostają do ludzkiego organizmu przez ślinę lub wymiociny kleszczy. Kleszcze ulegają zakażeniu krętkami żerując na zakażonych kręgowcach. Na boreliozę choruje od 0,5 do 1,5 proc. osób, ukąszonych przez kleszcza.
Zagrożenie 1Kleszcze żywią się zarówno krwią ludzką, jak i zwierzęcą. Głównie żerują na zwierzętach leśnych, gryzoniach i ptakach, a człowiek jest żywicielem zastępczym, gdy w pobliżu nie ma lepszego źródła krwi.
Zagrożenie 2Kleszcze żyją głównie w lasach liściastych, mieszanych oraz na łąkach. Jednak coraz częściej, ich występowanie obserwuje się w parkach i na trawnikach.
Zagrożenie 3Kleszcze lubią wilgoć i ciepło. Unikają bezpośredniego nasłonecznienia i zbytniego gorąca. Bytują w zakresie temperatur od 4°C do 25°C. Kleszcze zimują zapadając w letarg, gdy temperatura spada poniżej 4°C. Chowają się wówczas głęboko pod ściółką. Pozostają aktywne w okresie, gdy temperatura gleby przekracza 5°C.
Zagrożenie 4Narażeni na kontakt z kleszczami są: leśnicy, rolnicy, grzybiarze, wędkarze i inne osoby spędzające czas wolny w lasach i parkach.
Kleszcze dzieją się na 3 rodziny: kleszcze miękkie, inaczej obrzeżkowate, posiadające skóropodobną powłokę w roli pancerza, i kleszcze twarde - pokryte twardym pancerzem - dwie rodziny: kleszczowate i Nuttalliellidae.
Istnieje ok. 900 gatunków kleszczy, z czego w Europie występuje ok. 80, a na terenie Polski ok. 20 gatunków. Zakażenie jest najczęściej przenoszone przez kleszcza pospolitego (Ixodes ricinus).
W Polsce, kleszcze bytują głównie w lasach liściastych i mieszanychoraz na łąkach; zwłaszcza w okolicach wilgotnych. Coraz częściej jednak, ich występowanie obserwuje się na trawach i krzewach miejskich - w parkach i na trawnikach. Dawniej spotykane głównie na nizinach, obecnie występują na wysokości 1500 m n.p.m. Ulubionym siedliskiem są obszary przejściowe pomiędzy różnymi typami roślinności, typu brzeg lasu przy łące czy ścieżce; zacienione i wilgotne.
Prewencja
Stwierdzenie ukąszenia przez kleszcza nie jest sprawą oczywistą. Jest ono bezbolesne.
Są trzy podstawowe typy boreliozy:
- Borelioza stawowa,
- Borelioza skórna,
- Neuroborelioza
Objawy wymienionych typów mogą ujawnić się w okresie od kilku tygodni do nawet kilku lat od momentu zakażenia.
Borelioza objawia się między innymi:
- Sztywnością karku,
- Nudnościami i wymiotami,
- Upośledzeniem słuchu,
- Padaczką,
- Psychozą,
- Zapaleniem pęcherza.
Wczesna i prawidłowa diagnostyka objawów wstępnych pozwala zapobiec poważnym powikłaniom.
Wiele źródeł zaleca powyższe działania profilaktyczne (zwłaszcza przejrzenie powierzchni ciała), podkreślając znaczenie czasu. Opiera się to na założeniu, że zakażenie krętkiem Borrelia następuje nie wcześniej niż 24 - 48 godz. po wkłuciu kleszcza w skórę. Stąd szybkie wykrycie kleszcza i prawidłowe usunięcie go - znacznie zmniejsza ryzyko zakażenia. Niestety, patogeny znajdujące się w śliniankach kleszcza są wstrzykiwane natychmiast po przekłuciu skóry. Tak dzieje się np. w przypadku innej choroby odkleszczowej – wirusowego kleszczowego zapalenia mózgu. Co prawda, krętki Borrelia bytują w jelitach kleszcza.
Jeśli jednak, dane stadium rozwojowe już spożywało krew i obecnie wkuło się by jedynie uzupełnić niedokończone, wcześniejsze żerowanie; krętki mogą znajdować się w śliniankach i zostaną wstrzyknięte, wraz ze śliną, natychmiast po wkłuciu.
